Rycerz (Lech Majewski, 1980)

''THE KNIGHT'' is a haunting, austere parable that has been directed with assurance by Lech Majewski, whose flair for starkly poetic compositions often manages to outshine the elliptical quality of his material.

Janet Maslin, New York Times, 9. decembar, 1983

Nakon gledanja (odličnog) Jevanđelja po Heriju (Gospel According to Harry, 1994), u režiji Lecha Majewskog prepoznao sam ono što bih jednostavno nazvao "faktor x", koji je prisutan kod većine reditelja čija dela cenim, tako da su, shodno tome, moja očekivanja od Viteza bila ogromna (i ispunjena).

Iako (osim nekolicine reči) ne razumem poljski jezik, nisam mogao da odolim mračnoj i mističnoj lepoti tapiserije satkane uglavnom od crnih, bordo crvenih i belih niti, na podlozi od tamnozelenih šumaraka, sivih stenčuga, peščanih dina i plaža, a u pratnji gotsko-ambijentalne muzike. Vizuelno sočan u gotovo svakom kadru, Rycerz donekle asocira na rad Sergeija Parajanova (konkretnije, na njegovo remek-delo Sayat Nova), najviše zbog statične kamere koja stvara utisak da prisustvujete oživljavanju srednjevekovnih ilustracija i slika.

Verovatno je čak i uz prevod nemoguće dešifrovati baš svaki segment ove alegorične avanture (slatke li draži), tokom koje junak sreće leprozne starce, čudne monahe i grupicu pagana (?) sa oslobođenim libidom. Od uvrnutog buržujskog plesa, preko (očiglednog) preispitivanja vere, do razularenog kola na plaži, koje izgleda kao vrcavi avangardno-ritualni performans, Majewski kida okvire zacrtane varljivim sinopsisom - priča o potrazi za legendarnom zlatnom harfom, sa isceliteljskim svojstvima. Njegova namera je da gledaoca povede na naporno, ali prosvetljujuće duhovno putešestvije, nalik lucidnom snu (odnosno košmaru).

Eksperimentalan, neporecivo artističan, poetičan, senzualan, tmuran, prljav (a u srži čist), sa oreolom svedenog nadrealizma i teatralnosti oko glave, Rycerz je film koji se oglušuje o mnoga pravila. Rizičan, ali u ovom slučaju vrlo isplativ potez.